Olej palmowy jest powszechnie stosowanym składnikiem w gotowych produktach. Można go znaleźć np.: w słodyczach, mrożonych frytkach i paluszkach rybnych. Produkcja oleju palmowego jest dużo tańsza niż np. oleju rzepakowego czy słonecznikowego. Wokół jego stosowania narosło wiele kontrowersji zarówno, jeżeli chodzi o oddziaływanie na środowisko naturalne, jak i na nasze zdrowie. W przypadku negatywnego wpływu upraw palmy oleistej na lasy deszczowe sprawa jest bezdyskusyjna. A jak wygląda wpływ oleju na zdrowie człowieka, czy zawsze jest szkodliwy?
Właściwości oleju palmowego
Olej palmowy, który nie został poddany przetworzeniu zawiera substancje odżywcze takie jak likopen i karoteny. Spośród wszystkich olejów nawet surowy palmowy charakteryzuje się duża zawartością nasyconych kwasów tłuszczowych (43%). Tylko tłuszcz kokosowych zawiera ich więcej. Wysoka zawartość nasyconych tłuszczów jest bliższa tym pochodzenia zwierzęcego niż innym roślinnym. Dla porównania nasz rodziny olej rzepakowy zawiera ich tylko 7%. Warto nadmienić, że surowy tłuszcz palmowy mimo wysokiej zawartości tłuszczów nasyconych nie jest szkodliwy dla zdrowia. Jednakże w tej formie nie jest właściwie spożywany.
Rafinacja i utwardzanie oleju palmowego
Wykorzystywany w przemyśle spożywczym olej palmowy jest poddawany procesowi rafinacji, a w niektórych przypadkach także utwardzeniu. Rafinacja oleju (oczyszczanie pod wpływem wysokiej temperatury) powoduje pozbawienie go większości składników odżywczych i wydzielanie się szkodliwych substancji np. chloropochodnych. Po przejściu procesu rafinacji olej jest głównie źródłem tłuszczu, ale nadal jest zdrowszy niż utwardzone oleje. W przemyśle spożywczym dla nadania produktom odpowiedniej konsystencji stosuje się także powszechnie olej palmowy, który poddano utwardzeniu. W trakcie tego procesu wydzielają się tłuszcze trans.
Tłuszcze nasycone i trans jak działają na zdrowie człowieka?
Tłuszcze nasycone zawarte w rafinowanym oleju palmowym mogą sprzyjać występowaniu nadwagi, chorób naczyniowych i wysokiego poziomu cholesterolu. Dlatego powinny być spożywane w ograniczonych ilościach. Co ciekawe te zawarte w surowym oleju nie wykazują tak szkodliwego działania. Dużo bardziej niebezpieczne dla zdrowia są tłuszcze trans powstające w procesie utwardzania oleju palmowego (uwodornienia). Duże spożycie tłuszczów trans powstałych w przemysłowej produkcji utwardzonych olejów jest jedną z przyczyn występowania cukrzycy typu B, chorób serca, czy nadwagi. Nadmierne spożycie tłuszczów typu trans może także sprzyjać rozwojowi chorób nowotworowych.
Podsumowując, olej palmowy w czystej postaci nie jest niezdrowy. Jednak na naszym rynku występuje tylko w takiej formie, która nie jest zalecana do spożycia tj. rafinowany i utwardzony. Inne oleje nawet po utwardzeniu będą zawierały dużo mniejszą ilość szkodliwych tłuszczy. Dlatego robiąc zakupy warto czytać etykiety i wybierać te produkty, które zawierają np. olej rzepakowy zamiast palmowego. Będzie to z korzyścią dla zdrowia i środowiska naturalnego.
MGN